Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Gratis bijscholingen dit voorjaar: Inspirerend audiovisueel materiaal en lestips!
Meer inspelen op de actualiteit met audio en video in je klas? Werkvormen met audiovisueel materiaal voor jouw vak? Samen met collega’s lesmateriaal maken en delen? Het Archief voor Onderwijs zorgt voor een kick-start met gratis workshops, …
Aankondiging -
ZOOschool website Antwerpen
Op deze site van ZOO Antwerpen vind je lespakketten, verhalen, spelletjes, foto's en filmpjes om een uitstap naar ZOO Antwerpen voor te bereiden of na te bespreken in de klas.
Website -
ZOOschool website Planckendael
Op deze site van ZOO Planckendael vind je lespakketten, verhalen, foto's en filmpjes om een uitstap naar ZOO Planckendael voor te bereiden of na te bespreken in de klas.
Website -
Leerlijn STEM-vaardigheden: kleuterklas t.e.m. eerste graad secundair onderwijs
De leerlijn STEM-vaardigheden is aan een instrument dat het ontwikkelingsproces van STEM-vaardigheden bij leerlingen in kaart brengt en dat o.a. bij het evalueren kan gebruikt worden. Leerkrachten werken vaak inhoudsgericht bij STEM-projecten …
Downloadbaar lesmateriaal -
Lerend Netwerk STEM-Effect: Tools en STEM-projecten
Op deze pagina kunnen leerkrachten basis en secundair onderwijs terecht voor didactische instrumenten om een STEM-activiteit vorm te geven. Daarnaast bevat de website lesmatriaal voor wetenschap, techniek en STEM in het basis- en …
Downloadbaar lesmateriaal -
STEAM-UP!: Onderzoekend en ontwerpend leren in de natuur
Ben je zot van wetenschappen? Biedt de natuur je een bron aan inspiratie? Ben je creatief en ontwerp je graag? Dan is STEAM-UP! zeker iets voor jou en je gezin, je klas of je collega’s.
Vertrek van een speels maar concreet probleem en ga op …
tot
Nascholing of activiteit -
STEMOOV: Visie op STEM
Gezien het belang van STEM in het onderwijs en de huidige transitie van de lerarenopleidingen vond Associatie Universiteit – Hogescholen Limburg (AUHL) het wenselijk om voor de lerarenopleidingen van beide partnerinstellingen te komen tot …
WebsiteAdministratief personeel -
EASE: European Association of STEAM Educators
EASE - European Association of STEAM Educators is een non-profitorganisatie met als doel het werk van alle opvoeders en leraren te helpen en te verbeteren in termen van het promoten van STEAM-vaardigheden bij kinderen, jongeren …
WebsiteLeerkracht -
Lexima Magazine: editie 2024
Lexima Magazine is een uitgave van Lexima. Met dit magazine informeren we onderwijs- en zorgprofessionals over de preventie en behandeling bij lees-, schrijf- en rekenproblemen, compenserende oplossingen en manieren om te werken aan …
Artikel -
Differentiatie- en verrijkingsmateriaal voor hoogbegaafden: Overzicht
Een tabel met materialen en methodes van uitgeverijen die kunnen gebruikt worden bij differentiatie en verrijking voor cognitief sterke leerlingen.
Er wordt vermeld voor welk vak en in welk leerjaar ze bruikbaar zijn.
Downloadbaar lesmateriaal (10) -
Internationaal samenwerken rond duurzaamheidsthema's
MOS maakte verschillende - in het Engels vertaalde - materialen om scholen te ondersteunen als ze internationaal willen uitwisselen rond duurzaamheidsthema's: infofiches over eTwinning en VVOB Scholenbanden, vertaalde KaMOShibaiverhalen met …
Website -
Mooimakers: Aanbod voor scholen
Een overzicht wat Mooimakers kan betekenen voor scholen.
Artikel