Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Arcade: Werking van spelconsoles
In Arcade onderzoeken de leerlingen de werking van spelconsoles door een blik te werpen op de evolutie en ontdekken ze hoe het gegevensverwerkend proces wordt uitgevoerd door de hardware. Ze maken kennis met bits en bytes en doen een …
Fysiek materiaal -
Het abc van xyz - Explobots
In Het abc van xyz onderzoeken de leerlingen de geheimen van het 3D-printen. Ze ontdekken hoe je coördinaten kan bepalen in de derde dimensie en hoe navigatiesystemen werken.
De leerlingen zetten hun eerste stappen in de wereld van het technisch …Fysiek materiaal -
Wiskunde in de 21ste eeuw: Oefenboek
Oefenboek van 280 bladzijden met meer dan 5 500 oefeningen.
Het oefenboek bevat enkel oefeningen, er wordt geen theorie uitgelegd.
De nodige theorie voor deze oefeningen, moet gegeven worden via de handboeken of via een video met uitleg die je kan …
Fysiek materiaal -
Een Boole enen en nullen - Explobots
In Een Boole enen en nullen maken de leerlingen kennis met de Booleaanse algebra en hoe dit nuttig kan worden toegepast in elektrische, elektronische, pneumatische en hydraulische systemen.
Ze leren waarheidstabellen opstellen voor …Fysiek materiaal -
Ice Crime Knutselboek: Escaperooms maken
Met dit knutsel-leer-boek proberen ze een antwoord te bieden op de vraag hoe je een escaperoom bouwt.
Deel 1 omvat de volledige uitwerking van een Escape Game die ze origineel ontwierpen voor laatste graad lager/eerste graad middelbaar. Doel was aan …
Fysiek materiaal (3)Andere functie -
Plaatjes draaien - Explobots
In Plaatjes draaien vertrekken de leerlingen van de behoefte om muziek te luisteren en te maken. Ze bestuderen geluidsgolven en nemen een blik op het verleden van geluidsdragers en de bijhorende muziekspelers. Hierdoor leren ze verschillende …
Fysiek materiaal -
De elementen van Plato - Explobots
De Griekse filosoof Plato dacht dat de hele wereld was opgebouwd uit aarde, water, vuur, lucht en ether en dat deze bestonden uit hele kleine bouwsteentjes in de vorm van 5 regelmatige veelvlakken.
In het project De elementen van Plato …Fysiek materiaal -
Shock: Het escape boek
Shock is een spannend escape book dat jongeren al spelend door de wereld van de elektriciteit gidst. Wie de codes ontcijfert, ontsnapt en komt erachter of hij een elektrogenie is. Je kan tot drie exemplaren voor je …
Fysiek materiaal (7) -
Bioscoop: Technische geschiedenis - Explobots
In Bioscoop bekijken de leerlingen de technische geschiedenis van de bioscoop (projecties, fotografie en film). Vertrekkende van deze geschiedenis maken de leerlingen een camera obscura die ze stap voor stap optimaliseren zodat hij ook dienst …
Fysiek materiaal -
Aangenaam: Techniek - Explobots
In Aangenaam maken de leerlingen kennis met het vak techniek, met de Explobots en de vijf ervaringsgebieden. Het project is ontwikkeld voor scholen die meerdere projecten van Explobots gebruiken en als project om het schooljaar de starten. …
Fysiek materiaal -
Gesmeerd geleerd. Over bewegend leren.
Kinderen bewegen van nature vaak en graag, maar op school moeten ze vaak urenlang stilzitten. En toch heeft beweging een uiterst belangrijke invloed op het verwerken van kennis en bijgevolg op de ontwikkelingskansen van elk kind. Hoe bevordert …
Fysiek materiaal -
321 lift-off - Explobots
In 321 lift-off ontdekken de leerlingen aan de hand van een aantal uitdagingen hoe het mogelijk is om iets te laten zweven en hoe energie kan worden ingezet om iets te laten vliegen. Hierbij bestuderen ze hoe verschillende vliegende transportmiddelen …
Fysiek materiaal