Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Situeren met windrichtingen: Fiche
Deze bundel biedt een herhaling van de theorie over het situeren met windrichtingen. Naast de samenvatting bevat het ook extra oefeningen om de vaardigheden verder te verdiepen.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Gebruik atlas: Fiche
Deze bundel biedt een beknopte herhaling van de theorie over het gebruik van een atlas. Naast een samenvatting bevat het ook aanvullende oefeningen.
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Huisinstallatie: Cursus
Deze cursus zet je leerlingen aan om een elektrische installatie te ontwerpen. Tijdens de opdrachten zullen ze de technische specificaties, wettelijke voorschriften en financiële aspecten van een huisinstallatie onderzoeken. Ze zullen dit …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwLeerkracht -
Werken met schaal en oppervlakteberekening: Themabundel verf
In deze themabundel Een likje verf leren de leerlingen werken met schaal en leren ze berekenen hoeveel verf ze nodig hebben als ze later hun huis willen schilderen.
Hierbij worden volgende vaardigheden behandeld:
- de oppervlakte berekenen van een …
Downloadbaar lesmateriaal (5)NieuwLeerkracht -
Warmte- en koelingsproces: Hand-outs
Deze cursus richt zich op het begrijpen en ontwerpen van warmte- en koelingsprocessen. Naast theoretische aspecten behandelt de cursus ook goede en slechte uitvoeringspraktijken.
Het opzet van deze cursus levert je vernieuwde inzichten in ontwerp en …
Downloadbaar lesmateriaalNieuw -
Het versterken van de Pedagogical Content Knowledge in PAV: PCK-module voor student-leraren en leraren
Project Algemene Vakken (PAV) is een complex vak om te onderwijzen. Het is een geïntegreerd vak dat inhouden uit volgende uiteenlopende disciplines combineert:
- Nederlands,
- wiskunde,
- natuurwetenschappen m.i.v. STEM, …
Downloadbaar lesmateriaalNieuw -
Efficiënt websites ontwikkelen met Brackets: Leerfiches
Deze leerfiches zijn ontworpen als aanvulling op de cursus Efficiënt websites ontwikkelen met Brackets van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. De nadruk wordt gelegd op de volgende zaken: de vernieuwingen die HTML5 met zich meebracht enerzijds, …
Downloadbaar lesmateriaalNieuwStudent (lerarenopleiding) -
Educatieve video's: Overzichtsdocument
In dit document worden verschillende educatieve video's opgedeeld per vak:
- chemie,
- biologie,
- toelatingsexamens,
en per thema. Bijna al de leerstof van chemie en biologie voor de derde graad doorstroomfinaliteit komt aan bod in een …
Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
De evenwichtsconstante Kc is niet dimensieloos
De evenwichtsconstante Kc is een fundamentele grootheid bij het oplossen van vraagstukken over het chemisch evenwicht.
Vele handboeken chemie voor het secundair onderwijs gebruiken een dimensieloze concentratiebreuk die ze meestal voorstellen …Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
Circulair bouwen: Hand-outs
Energie-efficiënte gebouwen zijn reeds een wijdverspreid gedachtegoed. Maar nu maakt de bouwsector zich op voor de volgende evolutie, circulair bouwen. Bij circulair bouwen gaat men uit van het principe dat een gebouw tijdens zijn levensduur …
Downloadbaar lesmateriaalNieuw -
Luchtdicht bouwen: Ruwbouw
Luchtdicht bouwen is de beste manier om het E- en S-peil van een woning te optimaliseren. Deze online opleiding leert je de theorie achter het begrip luchtdichtheid, maar gaat ook dieper in op de praktijkvragen.
- Hoe maak ik een gebouw nu concreet …
Downloadbaar lesmateriaalNieuw -
Luchtdicht bouwen: Houtbouw
Luchtdicht bouwen is de beste manier om het E- en S-peil van een woning te optimaliseren. Deze opleiding leert je de theorie achter het begrip luchtdichtheid, maar gaat ook dieper in op de praktijkvragen.
- Hoe maak ik een gebouw nu concreet …
Downloadbaar lesmateriaalNieuw