Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Klimaat, energie en een berg vol zon: Bezoek aan Fabriek Energiek
Verdeeld in kleine groepjes, doorlopen de leerlingen zelfstandig de thema's in deze bundel tijdens een bezoek aan het educatief centrum Fabriek Energiek.
Volgende thema's komen aan bod:
- wat is klimaat;
- fossiele brandstoffen;
- CO₂ meten; …
Downloadbaar lesmateriaal (13) -
Hommels: Determinatieschema
Deze zoekkaart helpt je de meest voorkomende hommels te herkennen.
Op de zoekkaart vind je ook nog algemene info over hommels.
Downloadbaar lesmateriaal -
Repair café: Hersteller voor de klas
Tips om met je klas op bezoek te gaan bij een Repair Café of een professionele hersteller in de buurt. Of om eventueel een hersteller uit te nodigen in de klas.
Tijdens zo’n bezoek of klasgesprek ontdekken leerlingen wat vrijwillige …
Downloadbaar lesmateriaal -
Landschapstudie
Inhoud
Tijdens deze wandeling wordt het landschap vanuit verschillende hoeken bekeken. De leerlingen ervaren zelf de aard van de bodem door kneden, de graad van de helling door klimmen, afstanden door schatten en meten. Ze onderzoeken de relatie …
Downloadbaar lesmateriaal -
Strijd om het licht: Bosspel
Hoe rustig het ook lijkt in een bos, de planten die je ziet strijden voortdurend voor elk streepje zonlicht. En die strijd begint al van zodra een bos ontstaat. De eerste kruiden worden overwoekerd door varens, en die komen op hun beurt in de …
Downloadbaar lesmateriaal -
Op schattenjacht: Lesidee
Via geocaching gaan de leerlingen op speelse wijze op zoek naar diverse soorten onroerend erfgoed zoals gebouwen, rivieren, markeringstekens. Ze leren werken met een gps.
Downloadbaar lesmateriaal (4) -
Op den buiten: Lesfiche
De klas verkent het landschap rond de school. Welke elementen bepalen een landschap? Denk aan de geografische, landbouwkundige, culturele en andere geschiedenis ervan. Je kan foto's en kaarten gebruiken in de klas of op excursie gaan.
Downloadbaar lesmateriaal (3) -
Monumentenlogboek: Lesidee
Bezoek en onderzoek hetzelfde onroerend erfgoed meerdere jaren na elkaar en creëer een band ermee. Zo volgen de leerlingen jaar na jaar de evolutie, noteren ze dit in een logboek en doen ze metingen.
Downloadbaar lesmateriaal -
Monumenten in verval, verval in monumenten: Lesfiche
Via een (fictieve) brief van de burgemeester krijgt de klas de vraag om het erfgoed in de schoolomgeving te onderzoeken.
Welke elementen (binnen of buiten) hebben schade geleden en moeten hersteld of gerestaureerd worden? De leerlingen stellen een …
Downloadbaar lesmateriaal -
Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet: Lesidee
De leerlingen bestuderen onroerend erfgoed via verschillende methodieken: probeer eens geblinddoekt (voelen aan materialen), tekenen via een omschrijving van een medeleerling, een tekst over je favoriete plek ...
Downloadbaar lesmateriaal (7) -
Het omgevingsboek: Lesidee
Lesidee Het omgevingsboek rond het thema Ontdek onroerend erfgoed in je schoolbuurt.
In een omgevingsboek (of milieuboek) staan alle interessante plekken, gebouwen, instellingen, natuur, domeinen en andere locaties in de buurt van de school. De …
Downloadbaar lesmateriaal (3) -
Een schat van een school (deel 1 + 2): Lesidee
Twee lesideeën Een schat van een school rond het thema Ontdek onroerend erfgoed in je schoolbuurt.
De leerlingen verkennen hun eigen school op zoek naar onroerend erfgoedelementen. Ze stellen vragen over de geschiedenis, de architectuur …
Downloadbaar lesmateriaal