Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Perspectief van een opvoeder over AI in de kunst
Is AI de artiest zijn job aan het afnemen of is deze de job nu net aan het verrijken door grotere creativiteit te genereren? Deze video vangt het perspectief van een opvoeder over AI in de kunst samenvatting met een conclusie tot discussie.
VideoLeerkracht, ICT-coördinator -
Tools voor digitale creativiteit
Deze website verzamelt honderden tools, websites, apps en toepassingen voor jouw digitale creativiteit. Zo vind je er apps voor:
- beeldbewerking;
- videobewerking;
- artificiële intelligentie;
- tekenkunst;
- audiobewerking:
- muzische vorming; …
WebsiteLeerkracht, ICT-coördinator -
Erfgoed: Audiovisueel materiaal voor secundair onderwijs
Wil je aan de slag met audiovisueel materiaal voor erfgoedlessen? Op Archief voor onderwijs vind je inspiratie rond erfgoed en STEM, erfgoed en Nederlands, erfgoed en burgerschap, erfgoed en historisch bewustzijn, iedereen erfgoedt & …
Video -
AI in de kunst: STEM-project
Kunnen we kunst maken met artificiële intelligentie? Leerlingen uit de tweede en derde graad (secundair onderwijs) leven zich creatief uit met AI en reflecteren over het resultaat. Is dit kunst? Ook ontdekken ze hoe AI ons cultureel erfgoed …
Website -
De jonge en wonderbaarlijke T.S. Spivet: Lesmap bij de film
In deze lesmap vind je verschillende ideeën om in de klas aan de slag te gaan rond de film De jonge en wonderbaarlijke T.S. Spivet.
Verhaal
De twaalfjarige T.S. Spivet woont met zijn familie op een ranch in Montana. Zijn moeder is geobsedeerd door …
Downloadbaar lesmateriaal -
CK-12 Foundation: Online leermateriaal
Online en op eigen tempo studeren met geïntegreerd visueel leermateriaal.
Website (3)Leerkracht -
Digitaal leren in de pandemie: best practices uit het handboek
Tijdens het academiejaar 2020-2021 gaf de wereldwijde pandemie de Europeana-gemeenschap van opvoeders de kans om relevanter te worden in hun werk om digitale cultuur te integreren in leerpraktijken en om nog verder te groeien. Evenementen zoals de …
Vertaald door
Downloadbaar lesmateriaal -
Building learning labs and innovative learning spaces
Een praktische gids die door European Schoolnet is ontwikkeld om scholen en leraren te ondersteunen in het uitrollen van STEM-labo's en een Future Classroom. De middelbare school RHIZO Lyceum OLV Vlaanderen wordt in deze gids als …
ArtikelLeerkracht -
Magisch lichtjesspel - Vuile vingers
De dagen worden wat korter en kouder en dan willen we het vooral gezellig maken. Niet alleen binnen werkt deze opdracht goed, buiten in het donker wordt het eens zo spannend én gezellig!
Een magische creatieve activiteit die niet alleen leuk …
Artikel (13) -
Kleur en licht, technisch: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je beeld- en geluidsfragmenten over kleur en licht: technisch, samen met meer context en concrete lestips.
De regenboog vormt de samenvatting van deze collectie. Een regenboog is een optisch effect dat wordt veroorzaakt door …
Video -
In vogelvlucht: Lesidee
De leerlingen vertrekken van luchtfoto's en zetten hun observaties om in een grondplan of 3D-voorstelling. Schaal, vogelperspectief ... komen aan bod.
Als extra: hoe maak je een blauwdruk?
Downloadbaar lesmateriaal (6) -
Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet: Lesidee
De leerlingen bestuderen onroerend erfgoed via verschillende methodieken: probeer eens geblinddoekt (voelen aan materialen), tekenen via een omschrijving van een medeleerling, een tekst over je favoriete plek ...
Downloadbaar lesmateriaal (7)