Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
STEMOOV: Video
Deze video demonstreert aan de hand van een praktijkvoorbeeld hoe het STEMOOV-model effectief kan worden toegepast in een lessituatie.
VideoLeerkracht, ICT-coördinator -
European Environment Agency: Textiles, consumption production and climate
The European Environment Agency of het Europees Milieu Agentschap behandelt en onderzoekt diverse topics over grondstoffen, materialen, klimaat, duurzaamheid... en maakt deel uit van de Europese Commissie.
Deze site bevat interessante data, …
Website -
Technotheek Westland: Technologieonderwijs in Nederland
Technotheek Westland is een organisatie die leerlingen van het primair en voortgezet onderwijs uit Nederland laat kennis maken met wetenschap, technologie en digitale vaardigheden.
Je kan een virtueel bezoekje brengen via 360°-tour.
WebsiteLeerkracht, ICT-coördinator -
Turtle Stitch: Programmeren van borduurwerk
Turtlestitch is een toepassing om patronen voor borduurmachines te genereren. De tool werd ontwikkeld met de educatieve programmeertaal Snap!
Turtlestitch is gebruiksvriendelijk en vereist geen programmeerkennis. Het is handig voor ontwerpers om …
App of softwareLeerkracht, ICT-coördinator -
STEM-spot: Planner
Deze planner helpt je bij het opstellen van een STEM-project. Bij dit stappenplan is er aandacht voor de verschillende fases van het leerproces. Meer info te vinden via de website van stemspot.be.
BeeldOrganisatie, firma, vzw -
Thrift flip met ons mee!
Texterra is een jongerenproject rond upcyclen, thrift flip, knutselen, tech-shizzle, hacken... Ze willen de kloof tussen STEM en duurzame textiel overbruggen. Zo creëren ze een omgeving waarin jongeren niet alleen leren en groeien, maar ook …
Aankondiging -
De naaimachine: Praktijkopdracht
Een naaimachine gebruikt een mechanische techniek om stoffen aan elkaar te naaien of te versieren. In tegenstelling tot naaien met de hand, maakt de naaimachine gebruik van twee draden garens, de bovendraad en de onderdraad. De bovendraad loopt …
Website -
CiSTEM²: Samenwerkingsplatform
CiSTEM² is een Engelstalig online platform waarop STEM-leerkrachten met verschillende achtergronden samen kunnen werken aan geïntegreerde STEM-projecten. Dit platform vertrekt vanuit de eindtermen en een reële uitdagingen, die …
WebsiteAndere functie -
Klimaatvoetafdruk: Duurzaam t.o.v. een fast fashion T-shirt
De Europese consumptie van textiel heeft de vierde grootste impact op milieu en klimaatverandering, na voeding, huisvesting en mobiliteit. Textielconsumptie zit bovendien in de top drie van factoren die het meeste druk leggen op water- en …
Artikel -
Circulariteit en innovatie bij bereiding appel-druivenwijn: Project InnoVET
In dit artikel krijg je meer informatie over het InnoVET-project krijg je meer informatie over de opbouw van het project, de vakgebieden die aan bod komen en technieken en didactische methodes die worden ingezet.
De inzet van het ingediende project …
Artikel -
Starten met innovatie in het technisch en beroepsgericht onderwijs: Inspiratiegids
Werk je in een technische of beroepsgerichte school en heb je een interessant innovatief idee om de wereld van onderwijs en arbeidsmarkt voor jezelf en je leerlingen te verbeteren?
Wil je dit graag in een project gieten maar weet je niet waar …
Downloadbaar lesmateriaal -
De watervoetafdruk: Inspiratiebundel
De inspiratiebundel De watervoetafdruk biedt een mogelijke manier om de uitdagingen rond watervoorraden wereldwijd in de klas te brengen. Stap per stap ontdekken je leerlingen dat we veel meer water gebruiken dan het water uit de kraan, dat hun …
Downloadbaar lesmateriaal (4)