Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
VEX robotica in het voortgezet/secundair onderwijs: Webinar
Hoe kan ik STEM en robotica in mijn lessen integreren?
Volg onze webinars en ontdek hoe je STEM-lessen uitdagend en praktijkgericht kunt maken. Eerst plastic robotica met VEX IQ. Daarna met de VEX EXP, de VEX V5 en de VEX V5 workcell, een …
Nascholing of activiteitNieuw -
Rekentaal: Hulpkaarten wiskunde
Fiches met rekentaal bij de vier bewerkingen.
Downloadbaar lesmateriaal (4)Leerkracht -
Vergroot jouw technische vaardigheden met Google
Of je nu nieuw bent in de informatica of een ervaren programmeur bent, hier vind je de Tech Dev Guide van Google.
Google heeft zorgvuldig materiaal uit verschillende bronnen samengesteld, waaronder enkele gemaakt door Google, die je kan gebruiken om …
WebsiteLeerkracht, ICT-coördinator -
Radio Raccoons: Podcastreeks over technologie en innovatie
Radio Raccoons is een Vlaamse podcastreeks over technologie en innovatie. In de rubriek tech scoops gaat het over het meest recente en spraakmakende nieuws uit de technologiesector. Daarnaast ontleden ze steeds een technologietopic en laten …
AudioLeerkracht, ICT-coördinator -
DNA Translatie - Lernova biologie
Ontdek de complexe wereld van de eiwitsynthese met onze animatievideo over translatie. Deze video richt zich op het proces waarbij aminozuren worden samengevoegd tot een polypeptideketen, gebaseerd op de genetische code, en vindt plaats in het …
Video (6) -
Ontstaan van aardgas: Animatie - Lernova chemie
In de video beginnen we bij de bron: veen. Leer hoe organisch materiaal, zoals plantenresten, zich ophoopt in moerassen en veengebieden, waar het onder druk en temperatuur wordt samengeperst tot steenkool. Stap voor stap volgen we de transformatie …
Video (7) -
Ontstaan van aardolie: Animatievideo - Lernova chemie 3
In onze video wordt het ontstaansproces van aardolie vereenvoudigd, beginnend bij de kleine levensvormen in de zee: plankton. Leer hoe deze microscopische organismen, na miljoenen jaren van afzetting en begraving onder sedimenten, worden …
Video (7) -
Energie en materiestromen in een ecosysteem: Animatie over de koolstofkringloop - Lernova biologie
Verken de reis van koolstof door de natuur met onze animatievideo over de koolstofkringloop. Stap binnen in de wereld van ecologie en ontdek hoe het element koolstof een cruciale rol speelt in het functioneren van ecosystemen over de hele …
Video (6) -
Ontstaan atoom - Lernova chemie
Ontdek de oorsprong van het begrip atoom met onze animatievideo, waarin we terugkeren naar het tijdperk van de oude Griekse filosofen. Reis mee door de tijd naar het oude Griekenland en maak kennis met de briljante geest van Democritus, de …
Video (6) -
Impulsgeleiding binnen het neuron - Lernova biologie
Verken de impulsgeleiding binnen het neuron. Deze educatieve video biedt inzicht in hoe elektrische signalen zich voortplanten door de celuitlopers, essentieel voor het begrijpen van neurale communicatie.
In deze video wordt stap voor stap uitgelegd …
Video (6) -
De essentie van celademhaling - Lernova Natuurwetenschappen
Deze video biedt een verkenning van celademhaling, het levensonderhoudende proces waarbij cellen energie produceren door zuurstof te gebruiken om voedseldeeltjes af te breken. Het is een cruciaal proces dat centraal staat in de studie …
Video (5) -
Thermische energie uitgelegd - Lernova Natuurwetenschappen
Ontdek de principes van thermische energie en haar cruciale rol binnen de natuurwetenschappen met onze educatieve video.
In deze video verkennen we het concept van thermische energie, een fundamenteel onderdeel van natuurwetenschappen, dat de …
Video (5)